فندق درختچه ای است به ارتفاع 2 متر که در مناطق مساعد تا 6 متر هم میرسد . ودرخت بومی اروپا و آسیای صغیر است ودر ایران در استانهای قزوین و قم تولید میشود.
فندق دارای دونوع گل نر و ماده است که به صورت سنبله آویخته و در پاییز ظاهر می شود .
فندق گرد وبه قطر 1.5تا2.5 سانتی متر ودارای پوششی سبز رنگ بوده که پس خشک شدن به تدریج از آن جدا میشود.
- از نظر طب قدیم ایران ، گرم و خشک است .
برگ ، شکوفه ، گل ، وپوست آن قابض است .
- دارای مواد معدنی زیادی مانند کلسیم ، پتاسیم ، فسفر ، منیزیم ، سدیم و آهن می باشد .و مواد نشاسته ای کمی دارد ازاین جهت برای بیماران قندی غذای بسیار خوبی است .
مغز فندق حدود 60% روغن دارد که به رنگ زرد روشن بوده ودارای طعم ملایم وبوی مطبوعی است .این روغن علاوه بر تغذیه در صنایع عطر سازی و نقاشی کاربرد دارد .
- مغز فندق دارای مقدار زیادی فسفر است وبرای افرادی که کارهای فکری انجام میدهند مفید است.
- تقویت کننده روده ها و معده است .
- سموم را از بدن خارج می کند .
- فشار خون را بالا می برد .
- روغن فندق برای درد سینه و سرفه مفیدوبرای کبد سودمند است .
- در 100گرم مغز فندق ، مواد معدنی زیر موجود است :
انرژی 625 کالری / فسفر 320میلی گرم / آهن 3.5 میلی گرم / سدیم 2 میلی گرم / پتاسیم 700 میلی گرم /کلسیم 200 میلی گرم / آب 5.8 گرم / پروتئین 12.5 گرم / مواد نشاسته ای 15 گرم / مواد چرب 60 گرم / ویتامین ب 1 0.5 میلی گرم / ویتامین ب 3 1 میلی گرم
مضرات :
- افراط در خوردن آن ایجاد نفخ و گاز شکم کرده و استفراغ تولید می کند . افراد سرد مزاج باید آن را با آب و عسل خورده و گرم مزاجان آن را با سکنجبین بخورند .
البته اگر فندق به مقدار کم خورده شود ، به هیچ وجه مضر نیست .
اقلام گوناگونی از فندق در بازار عرضه میشود ،
فندق با پوست اعم از ایرانی یا خارجی و مغزفندق ایرانی وخارجی و کاملا پوست کنده سفید که به شرح مختصر هریک می پردازیم :
فندق بصورت کاملا دهن بست می باشد وبرای استفاده لازم است شکسته یا مغز شود .
مرغوب ترین نوع فندق از نظرطعم و خاصیت فندق و مغز فندق ایرانی است که در قزوین و اشنویه قم تولید میشود . سایز فندق ایرانی از اندازه خارجی ریز تر است .
اقلام خارجی معمولا از ترکیه ، ازبکستان و گاهی امریکا وارد میشود . نوع ترکیه قالب درشت و تقریبا یکسان دارد و ازبکی کمی کشیده و بیضی شکل و نوع آمریکایی بسیار درشت وغیر متعارف است .
مغز فندق ایرانی قالبی ریز داشته ودارای پوشش قهوه ای رنگ نازک است . که هنگام شورکاری تا حدودی از آن جدا میشود ، وگاهی برای جداشدن پوسته دوبار در تاوه گردانده میشود . مغز فندق ایرانی ترد و خوش طعم است .
مغز فندق خارجی درشت تر و یکسان تر از ایرانی بوده و راحت تر از نوع ایرانی پوست میشود . غالب مغز های خارجی ترکیه ای و یا ازبکستانی است . و به خوشمزگی نوع ایرانی نیست .
مغر فندق خارجی ( ترک ) پوست کنده و سفید ، پوشش نازک قهوه ای رنگ مغز کاملا گرفته شده و سفید استخوانی رنگ است . ونوع خام ان نیز سفید است . انواع دیگر مغز فندق خام پوشش قهوه ای خودرا داشته وبرای کنده شدن نیازمند تفت یا شورکاری است .
فندق ومغز فندق شور شده :
فندق شکسته با پوست را بصورت براق ( نشاسته ای ) ویا جارویی شور می کنند .
در شورکاری تفاوتی بین ایرانی وخارجی نیست . بعد از شورکردن ترک فندق با پوست باز تر وبه راحتی با دست قابل مغز کردن است .
مغز فندق معمولا بصورت جارویی ونمک پاش تفت داده می شود . واگر دوبار تفت داده شود وبه اصطلاح دو اتیشه شود بهترپوست کنده وترد تر می شود . اگر هنگام شور کاری آب به آن اضافه شود .کمی سفت شده واز تردی ان کاسته می شود .
فندق پس ازخشک شدن وجدا شدن پوست سبز کاملا دهن بست است و برای اماده سازی برروی ان چکش مانند ترک ایجاد کرده که هنگام شورکاری این ترک باز میشود .برای نگهداری بهتر وراحت تر به تدریج شکسته یا مغز میشود ، چراکه به صورت دهن بست ماندگاری بیشتری دارد .
خواصی که برای فندق آمده برای نوع خام آن است وپس تفت یا شورکاری از میزان آن کاسته میشود . ونمک نیز موجب آسیبهایی میشود . هرچند معمولا نوع شور شده خوش طعم تر وترد تر است .
فندق با پوست را هرچقدر هم توجه شود درصد قابل توجهی پوک ویا خراب و کپک زده دارد ، اگر بخواهیم کاملا سالم باشد ، بهتر است از مغز فندق استفاده کنیم .
در صورتیکه در نگهداری صحیح فندق توجه نشود و در معرض هوای گرم و محیط باشد ، دچار اسیب دیدگی و کرم زدگی خواهد شد . و سوراخ میشود . که این سوراخ معمولا در سر مغز فندق می باشد . وطعم آن تغییر میکند که اصطلاحا تیزمی شود .
بهترین زمان مصرف اززمان تولید ( حدود مهر ماه ) تا پایان زمستان همان سال است . و بعد از فروردین لازم است در سردخانه نگهداری شود .